به نقل از «خبرگزاری دانشجو»

پاسخ به نیاز صنعت در گرو حمایت از توسعه فناوری بومی

تاریخ انتشار: ۲۸ آبان ۱۴۰۱ | کد خبر: ۳۶۴۳۳۱۴۳

با حمایت‌ها و گام‌های ستاد توسعه فناوری‌های حوزه آب و انرژی در راستای تحول صنعت کاتالیست، کشور در مسیر توسعه این محصول راهبردی حرکت می‌کند.

به گزارش گروه دانشگاه خبرگزاری دانشجو، بسیاری از فرآیند‌های صنعتی بزرگ تنها می‌توانند به کمک کاتالیست انجام شوند. امروزه بیش از ۸۵ درصد مواد شیمیایی در فرآیند تولیدشان حداقل یک مرحله‌ی کاتالیستی دارند.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

کاتالیست‌ها به طور مستقیم و غیر مستقیم از طریق فرآیند‌های شیمیایی و محصولات، سهمی ۲۰ تا ۳۰ درصدی در تولید ناخالص ملی دارند.

ستاد توسعه فناوری‌های حوزه آب و انرژی معاونت علمی، فناوری و اقتصاد دانش‌بنیان ریاست جمهوری با ایجاد کارگروه تخصصی کاتالیست‌ها و مواد شیمیایی حوزه آب و انرژی طی نشست‌های منسجم اقدام به تعامل و همفکری با شرکت‌های دانش بنیان، انجمن‌های صنعتی و تشکل‌های تخصصی جهت شناسایی توانمندی‌های موجود و احصا نیاز‌های واحد‌های صنعتی و تبیین راهکار‌های توسعه و تعمیق دانش بنیان این حوزه از فناوری اقدام کرد.

از دیگر اقدامات این کارگروه به روز رسانی پایگاه داده از صنایع تولید‌کننده و مصرف‌کننده کاتالیست بوده است. با هدف تـعـامل و شبکه سازی حداکثر‌ی از متخصصین صنعت کاتالیست، طرح‌هایی در قالب هم‌سرمایه گذاری و تأسیس شتابدهنده‌های مرتبط با صنعت کاتالیست نیز توسط ستاد توسعه فناوری‌های حوزه آب و انرژی حمایت می‌شود.

تلاش‌های بی وقفه ستاد توسعه فناوری‌های حوزه آب و انرژی حتی در دوران اپیدمی کرونا نیز متوقف نشد و رویداد مجازی (آنلاین) ارائه نیاز‌های نیاز‌های فناورانه حوزه کاتالیست برگزار شد.

توسعه فناوری کاتالیست‌ها

در این رویداد میهمانانی از معاونت علمی، فناوری و اقتصاد دانش بنیان، صندوق نوآوری و شکوفایی، مجموعه فولاد غرب آسیا، فولاد خوزستان، مجموعه‌های فعال در حوزه پتروشیمی و شرکت‌های دانش‌بنیان مطرح حوزه کاتالیست به صورت حضوری و سایر شرکت‌های دانش‌بنیان به صورت مجازی شرکت کردند.

از دستاورد‌های این رویداد می‌توان به ثبت نام ۲۱۹ نفر از پژوهشگران و فناوران برای حضور در رویداد آنلاین، حضور ۱۵۵ شرکت دانش بنیان، برگزاری چهار نشست ارائه نیاز‌های فناورانه، برگزاری یک نشست ارائه توانمندی، ارائه ۳۹ نیاز فناورانه در رویداد آنلاین، حضور ۱۲۴ نفر در رویداد آنلاین اشاره کرد.

ستاد توسعه فناوری‌های حوزه آب و انرژی در راستای توسعه دانش فنی و انتقال فناوری در ساخت و احیای کاتالیست‌های شیمیایی، طرح‌هایی را در قالب شناسایی وضعیت موجود، روند‌های جهانی این صنعت، تحلیل زنجیره ارزش، شناسایی چالش‌ها و نقاط کلیدی صنعت کاتالیست و همچنین ارائه برنامه و راهکار به منظور تقویت توان داخلی در این حوزه تدوین کرده است. استفاده از توانمندی‌های شرکت‌های دانش بنیان و توسعه زیست بوم لازم برای حل چالش‌ها و رفع وابستگی‌های این صنعت از دیگر تلاش‌های این ستاد محسوب می‌شود.


افزایش تاب آوری فناورانه

گفتنی است، با توجه به اینکه پالایشگاه‌ها و پتروشیمی‌های ایران سالانه ۴۰۰ میلیون دلار کاتالیست مصرف می‌کنند. بومی‌سازی کاتالیست منجر به افزایش تاب‌آوری و رقابت‌پذیری بین المللی صنایع وابسته نیز می‌شود.

ایران اصلی‌ترین تولید کننده آهن اسفنجی به روش احیا مستقیم تبدیل شده است و در حال حاضر تولید کاتالیست‌های صنعتی مورد نیاز صنایع فولاد کشور، سالانه از خروج ۲۰ میلیون یورو ارز جلوگیری می‌شود. ستاد توسعه فناوری‌های حوزه آب و انرژی در راستای شکوفایی بخش‌های مختلف این زیست‌بوم از طرح‌های فناورانه با اولویت ارزآوری، بومی سازی و رفع نیاز گلوگاهی به صورت تسهیلات و بلاعوض از تولید بار اول و توسعه مقیاس حمایت می‌کند.

از آن‌جا که یکی از بازیگران صنعت کاتالیست، سیاست‌گذاران هستند ستاد توسعه فناوری‌های حوزه آب و انرژی جلساتی را با نمایندگان مجلس، مرکز پژوهش‌های مجلس و مسئولین اتاق بازرگانی ترتیب داده است که اهم موضوع آن در راستای تحقق دسته‌ای از برنامه‌ها شامل اقدامات تنظیم‌گری در زمینه مدیریت بازار، اصلاح تعرفه‌های واردات، تدوین قوانین و آیین نامه‌های مقابله با دامپینگ و پیش‌بینی مکانیسم‌هایی برای کاهش ریسک خرید داخل است.

بومی‌سازی این کالای استراتژیک به لحاظ ملی از اهمیت ویژه‌ای برخوردار بوده و مستلزم همکاری و اهتمام نهاد‌های مرتبط است. نمونه‌ای از آن تدوین سند توسعه و تولید کاتالیست و سند گسترش کاربرد فناوری نانو از سوی وزارت نفت و مورد تاکید قرار گرفتن تولید و بومی‌سازی کاتالیست در برنامه ششم توسعه است. به علاوه تکمیل زنجیره ارزش صنایع نفت و گاز و افزایش نرخ ارزش افزوده بخش صنعت و معدن در گرو دانش بنیان کردن شیوه‌های تولید و تحولی در راستای سرعت بخشیدن تولید کاتالیست‌های شیمیایی، از جمله اقدامات ستاد توسعه فناوری‌های حوزه آب و انرژی در راستای کاهش ضعف‌های مدیریتی و اصلاح تخصصی معماری این صنعت بوده است.

احیای کاتالیست‌های مستعمل و بازیافت فلزات گران‌بها، یکی از حلقه‌های زنجیره ارزش صنعت کاتالیست است که در تامین مواد اولیه و کاهش خروج ارز از کشور نقش مهمی را ایفا می‌کند. به عنوان مثال، دو چالش اصلی در کاتالیست‌های ریفرمر در واحد‌های احیا مستقیم به روش میدرکس مسمومیت کاتالیست و نشست کربن روی کاتالیست است.

شرکت‌های فعال در این زمینه بسیار نوپا هستند و رویداد حاضر با ایجاد نمایشگاه تخصصی بستری مناسب را جهت معرفی این شرکت‌ها به سرمایه‌گذاران و کار‌آفرینان فراهم کرده است.

منبع: خبرگزاری دانشجو

کلیدواژه: فناوری بومی توسعه صنعت شرکت های دانش بنیان صنعت کاتالیست کاتالیست ها بومی سازی شرکت ها

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت snn.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «خبرگزاری دانشجو» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۶۴۳۳۱۴۳ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

تپش دانش بومی در قلب خودروی ایرانی

  از همین رو هم کشور ایران در بحث خودروهای توان بالا مانند خودروهای شاسی‌بلند هنوز وابستگی صددرصدی دارد. این وابستگی موجب می‌شود هرساله مقادیر زیادی ارز از کشور خارج تا محصول مورد نیاز تامین شود. هرچند که این همه ماجرا نیست و پس از وارد شدن محصول، خدمات پس از فروش آن و همچنین خرید قطعات اضافی آن نیز خود به طور جداگانه موجب ارزبری از کشور است. از همین رو داشتن دانش فنی و موفق شدن در تجاری‌سازی چنین محصولی، می‌تواند کمک شایانی به اقتصاد کشور کند، همچنین کیفیت قوای محرکه خودروها را تا حد مطلوب توسعه دهد و بهینه‌سازی کند. بعدازظهر چهارشنبه هفته گذشته(پنجم اردیبهشت ۱۴۰۳) پژوهشگاه شهید رضایی دانشگاه صنعتی شریف میزبان معاون علمی، فناوری و اقتصاد دانش‌بنیان رئیس‌جمهور در مراسم رونمایی از محصولی مهم و راهبردی در کشور بود. موتور شش سیلندر بنزینی خورجینی، محصولی که برای اولین بار در یک شرکت فناور ایرانی تولید شده و اکنون دانش فنی ساخت آن بومی‌سازی شده است. در گفت‌وگو با دکتر میثم فرج‌الهی، رئیس مرکز طرح‌های کلان و پیشران معاونت علمی و فناوری و اقتصاد دانش‌بنیان ریاست جمهوری، اهمیت این دستاورد را بررسی کرده‌ایم.
موتور شش سیلندر بنزینی که روز چهارشنبه از آن رونمایی شد در یک شرکت فناور تولید شده است. متخصصان این شرکت پس از بررسی حدود ۱۳۰ نمونه از مدل‌های مختلف موتور در دنیا و طی کردن مراحل مهندسی معکوس موفق به کسب دانش فنی لازم جهت تولید این موتور شده‌اند.حجم این موتور۴۰۰۰سی‌سی است که مناسب برای استفاده در خودروهای باری (پیکاپ)، بیراهه‌نورد (آفرود)، خودروهای شاسی‌بلند (اس‌یووی) و خودرهای خدمات‌رسان است. دکتر میثم فرج‌الهی، در رابطه با اهمیت تولید چنین محصولی توضیح می‌دهد: «ما در بحث خودروهای توان بالای شاسی‌بلند و باری وابستگی صددرصد داریم. همچنین بخش تحقیق‌وتوسعه در این حوزه تقریبا فعالیت چشمگیری ندارد و چون قوای محرکه‌ای نداریم، پس امکان توسعه آن هم وجود ندارد.» وی در ادامه تشریح می‌کند: «اگر این فناوری را داشته باشیم هم می‌توانیم مانع ارزبری از کشور شویم و هم خودمان خودروهای‌مان را توسعه دهیم. الان مشاهده می‌کنید که خودروهای باری در کشور یا صددرصد خارجی است یا سال ساخت‌شان به ۲۰ تا ۳۰ سال پیش برمی‌گردد؛ چون قوای محرکه نداریم و وابسته هستیم.» در صورت داشتن دانش تولید قوای محرکه، در کنار خود محصول، بازار بسیار خوبی‌ هم برای قطعه‌سازان و دیگر شرکت‌های دانش‌بنیان فراهم می‌شود که خودشان بتوانند قطعات مورد نیاز را بسازند. 
 
۴ سال تلاش متخصصان ایرانی برای دستیابی  به دانش فنی
موتورهای حجم بالا یعنی موتورهایی که حجم‌شان بالای ۲۰۰۰ سی‌سی است تا قبل از این در کشور تولید نشده بودند و همگی با واردات تأمین می‌شدند. این موضوع هم برای خودروهای تجاری و هم برای خودروهای نظامی صادق است. هدف پروژه‌ای که این شرکت فناور با حمایت و پشتیبانی مجموعه جهاد سازندگی غدیر و پژوهشگاه شهید رضایی دانشگاه صنعتی شریف آغاز کرده دسترسی به دانش فنی تولید چنین موتورهایی بوده است. حالا برای نخستین بار در کشور یک موتور شش سیلندر ۴۰۰۰سی‌سی بنزینی خورجینی تولید و روشن شده است. اصطلاح خورجینی برای موتورها به این معنی است که بلوک این موتور به صورت وی‌شکل (V) است. دکتر فرج‌الهی در ادامه با اشاره به مشخصات فنی این محصول، بیان می‌کند: «این پروژه دو بخش دارد؛ بخش اول بخش مکانیکی کار است که شامل قطعات اصلی مثل بلوک و میل‌لنگ و شاتون می‌شود. بخش بعدی قسمت کنترل است که به آن ئی‌سی‌یو می‌گویند. نمونه اولیه این بخش هم آماده شده است، یعنی می‌تواند موتور را روشن کند و گاز بدهد اما هنوز تا بهینه‌سازی و این‌که بتواند استانداردها را هم بگیرد گام‌های دیگری مانده است.» رئیس مرکز طرح‌های کلان و پیشران معاونت علمی و فناوری و اقتصاد دانش‌بنیان ریاست‌جمهوری در رابطه با کاربردهای این موتور توضیح می‌دهد: «این موتور کاربردهای مختلفی دارد؛ از‌جمله خودروهای تاکتیکی سبک نظامی و خودروهای شاسی‌بلند. همچنین در خودروهای باری و حتی در خودروهای سواری بزرگ هم می‌تواند مورد استفاده قرار گیرد.» 
متخصصان کشور در طراحی موتور از فناوری‌های متعددی در ساخت و انتخاب مواد و تلورانس‌گذاری استفاده کرده‌اند. فرج‌الهی درخصوص روند تولید این محصول می‌افزاید: «تحلیل‌های متعدد استاتیکی، دینامیکی، حرارتی، ارتعاشاتی و عملکردی روی آن انجام شده و همچنین بخش نرم‌‌افزار و سخت‌افزار در حلقه کاملا اجرا شده است. اکنون دانش فنی خیلی خوبی در زمینه طراحی و ساخت موتورهای حجم بالای بنزینی در کشور ایجاد شده که ایجاب می‌کند کشور همت خوبی را برای تجاری‌سازی و تولید انبوه این محصول انجام دهد.» البته که این محصول هنوز استانداردهای لازم را کسب نکرده و فقط مرحله حصول دانش فنی و نمونه‌سازی تکمیل شده است. حالا برای این‌که این موتور بتواند استانداردهای مورد نظر را هم بگیرد باید به خط تولید برود و روی خودرویی سوار شود تا در عمل مورد بررسی قرار گیرد. معاونت علمی، فناوری و اقتصاد دانش‌بنیان ریاست‌جمهوری نیز قرار است در ادامه این مسیر سهم به‌سزایی در حمایت و همکاری با این شرکت فناور داشته باشد. 
 
صرفه اقتصادی تولید؛ مهم‌ترین چالش پیش‌رو
به‌دلیل کاربردهایی که این موتور می‌تواند در خودروهای نظامی سبک داشته باشد، وزارت دفاع از مشتریان بالقوه این محصول راهبردی است و البته به گفته فرج‌الهی شرکت‌های خودروسازی دولتی هنوز محصولاتی با مشخصات فنی مطابق با این موتور تولید نکرده‌اند، وارد تولید آن نشده‌اند.وی همچنین در‌خصوص شرکت‌های خودروسازی خصوصی می‌گوید: «ما با بخش خصوصی هم صحبت کرده‌ایم اما آنها نیز می‌گویند اول باید نهادهای حاکمیتی مشارکت خود را جدی کنند تا حجم این بازار به اندازه کافی بزرگ باشد و اقتصادی شود.»
داشتن صرفه اقتصادی تولید انبوه این موتور از‌جمله چالش‌های پیش‌روی این محصول است؛ زیرا تیراژ مورد نیاز کشور پایین است و این یعنی قیمت تمام‌شده محصول به‌صرفه نخواهد بود. به‌نظر می‌رسد که همچنان صرفه اقتصادی واردات بیشتر است. وی در رابطه با علت این موضوع می‌گوید: «ما نمی‌دانیم که میزان دقیق مورد نیاز کشور چقدر است؛ زیرا بخش خصوصی و هم بخش حاکمیتی پراکنده خرید می‌کنند.» فرج‌الهی همچنین پیشنهادی برای حل این موضوع ارائه می‌کند و می‌افزاید: «اگر بتوانیم وزارت دفاع و حتی ستاد کل نیروهای مسلح را پای کار بیاوریم که نیازمندی‌های‌شان را تجمیع کنند و از طرفی هم بخش خصوصی نیازمندی‌های خود را تجمیع کند، آن‌موقع دیگر تیراژ به اندازه کافی است که بتوانیم این موتور شش سیلندر را اقتصادی تولید کنیم.»
اکنون معاونت علمی و فناوری و اقتصاد دانش‌بنیان ریاست‌جمهوری در تلاش است تا نهادهای مختلف کشور را در قبال تولید انبوه و ورود این قوای محرکه به بازار هماهنگ کند؛ به‌خصوص رایزنی‌هایی که با وزرات دفاع و حتی بخش خصوصی برای سرمایه‌گذاری روی این محصول انجام شده است. ازجمله حمایت‌های دیگر معاونت علمی و فناوری و اقتصاد دانش‌بنیان ریاست‌جمهوری از شرکت‌های دانش‌بنیان و محصولات این‌چنینی می‌توان به تخصیص معافیت‌های مالیاتی و دیگر امتیازهای دانش‌بنیانی مانند معافیت‌های گمرکی و بیمه‌ای و قابلیت استقرار در پارک‌های علم و فناوری و همچنین رایزنی‌ با واردکننده‌ها برای تامین قطعات این شرکت‌ها نام برد. دکتر فرج‌الهی درخصوص حمایت معاونت از شرکت دانش‌بنیان تولیدکننده این موتور شش‌سیلندر به جام‌جم می‌گوید: «تا این مرحله جهاد خودکفایی غدیر از تولید این محصول حمایت کرده است و از اینجا به بعد قرار شده که معاونت با تمام ابزارهایش وارد شود و این کار را به ثمر برساند.»
اما چرا تا قبل از این به چنین مسأله مهمی پرداخته نشده بود و برنامه مشخصی برای تولید اقتصادی این موتور در دستورکار نبود. به عقیده دکتر میثم فرج‌الهی، به این موضوع از همان ابتدا فکر شده بود. وی تصریح می‌کند: «ابعاد اقتصادی این موضوع هم بررسی شده است، فقط مسائلی به‌وجود می‌آیند که گاهی قابل پیش‌بینی نیستند. واقعیت موضوع این است که وقتی می‌خواهیم به سمت تولید برویم، چون حجم سرمایه‌گذاری مورد نیاز زیاد است برخی نهادها در تصمیم‌گیری دچار مشکل می‌شوند. مشکل کنونی درخصوص این طرح آن است که نهادهای حاکمیتی به مشکلاتی برخورده‌اند و نتوانستند مشارکت لازم را داشته باشند. برای حل چنین مشکلاتی نیاز به ورود و حمایت معاونت علمی است.» میثم فرج‌الهی می‌افزاید: «اگر معاونت علمی بتواند کمک کند و آن نهادها هم بتوانند در خودشان رایزنی و بودجه‌های‌شان را تامین کنند این محصول به‌راحتی می‌تواند تولیدی شود.»

اهمیت نقش دانشگاه در برنامه‌‌های فناورانه
از وجه‌های مهم تولید موتور شش‌سیلندر بنزینی که هفته گذشته از آن رونمایی شد نقش دانشگاه‌ها و اعضای هیات علمی در این پروژه است. دکتر میثم فرج‌الهی در این رابطه اذعان می‌کند: «این شرکت از شش عضو هیات علمی تشکیل شده است که از اعضای دانشگاه‌های برتر کشور مثل دانشگاه صنعتی شریف، دانشگاه علم و صنعت و دانشگاه آزاد و سازمان پژوهش‌های علمی و صنعتی هستند. دیگر نیروهای این شرکت نیز همگی از فارغ‌التحصیلان تحصیلات تکمیلی دانشگاه‌های برتر کشورند و خیلی از کارهای تحقیقاتی اینها با همکاری همین دانشگاه‌ها انجام شده است.» نوشتن پایان‌نامه براساس پژوهش‌های انجام‌شده در این شرکت یا حتی آزمون محصول تولیدی در داخل آزمایشگاه‌های دانشگاه‌ها ازجمله اثرگذاری‌های دانشگاه در پیشبرد تولید این محصول است. دکتر فرج‌الهی تصریح می‌کند: «کمتر شرکتی را می‌توان نام برد که اعضای آن همزمان این‌قدر وجه علمی و صنعتی فعال داشته باشند.» رئیس مرکز طرح‌های کلان و پیشران معاونت علمی و فناوری و اقتصاد دانش‌بنیان فناوری از نگاه این مرکز به تعامل صنعت با دانشگاه‌ها و مراکز علمی می‌گوید: «از کارهایی که در حال انجام آن هستیم این است که در طرح‌های کلانی که تعریف می‌کنیم علاوه بر این‌که یک بخش بزرگ صنعت را می‌آوریم و در کنارش شرکت‌های دانش‌بنیان را مستقر می‌کنیم، عموم قراردادهای ما به این صورت است که بر مجری تکلیف می‌شود تا بخشی از کارهای علمی را در قرارداد با دانشگاه منعقد کند یا از شرکت‌های مستقر در پارک‌های علم و فناوری یا مراکز رشد استفاده کند.»  دکتر فرج‌الهی همچنین معتقد است که فضای رسانه‌ای کشور باید در دستیابی به چنین فناوری‌هایی از حاکمیت کشور مطالبه‌گری کند. اومعتقد است که حتما قبل‌تر هم می‌توانستیم این موتورهای بنزینی حجم بالا را بومی‌سازی کنیم و باید دلایل انجام‌نشدن این کار و وابستگی صددرصدی به شرکت‌های خارجی پرسیده شود. او می‌گوید: «این مطالبه باید در جامعه رسانه‌ای و نخبگانی کشور اتفاق بیفتد که حکمران ما خودش را در مسیر فشار نخبگانی ببیند و به سمت فراهم‌کردن زیرساخت‌های اقتصادی‌کردن این محصولات فناورانه پیش برود.»